ภาพที่ 1: ตัวอย่างของใบแจ้งยอดบัญชีบัตรเครดิตในงานศึกษา Gathergood et al. (2019)  

เศรษฐศาสตร์นีโอคลาสสิคทำนายว่าหากลูกหนี้มีระยะเวลาปลอดหนี้ อันหมายถึงการมีระยะเวลาเพิ่มขึ้นก่อนการชำระหนี้ครั้งแรก (หรือครั้งถัดไป) ลูกหนี้น่าจะมีความจำเป็นที่จะต้องกู้ยืมเงินครั้งถัดไป (loan rollover) ลดลง โดยเฉพาะ สินเชื่อเงินกู้ระยะสั้น เช่น สินเชื่อบุคคลเพย์เดย์ (payday loan) และ สินเชื่อเงินด่วนต่าง ๆ  โดยหากมีเวลาเพิ่มขึ้นแล้ว ลูกหนี้น่าจะมีเวลาเก็บออมเพื่อเตรียมเงินไว้สำหรับการชำระหนี้ได้มากขึ้น โดยไม่จำเป็นต้องลดการบริโภคลงมากจนเกินไป ดังนั้นระยะเวลาปลอดหนี้จึงเสมือนเป็นของขวัญให้ได้พักผ่อนหายใจ และต่อเวลาในการหาเงินมาชำระหนี้ ลูกหนี้จึงน่าจะสามารถจ่ายชำระหนี้เงินกู้ในสัดส่วนมากขึ้นและมียอดหนี้ค้างชำระลดลงหรือหมดไปได้ 

แต่จากหลักฐานเชิงประจักษ์โดย Carter et al. (forthcoming) พบว่า พฤติกรรมของลูกหนี้ตามการวิเคราะห์ของเศรษฐศาสตร์นีโอคลาสสิค ไม่ตรงกับสิ่งที่เกิดขึ้นจริงเสมอไป

Carter et al. (forthcoming) ศึกษาพฤติกรรมการจ่ายหนี้ของลูกหนี้สินเชื่อบุคคลเพย์เดย์ในรัฐเท็กซัสกว่า 15,000 คน ระหว่างเดือนพฤษจิกายน ปี พ.ศ. 2544 ถึง เดือนสิงหาคม ปี พ.ศ. 2547 โดยลูกหนี้บางกลุ่มมีเวลาก่อนการชำระหนี้เพิ่มขึ้นโดยมีเงื่อนไขการกู้และดอกเบี้ยเงินกู้เท่าเดิม การที่ลูกหนี้บางคนได้รับ grace period นี้ มีสาเหตุเนื่องจากกฎหมายในรัฐเท็กซัสกำหนดให้สินเชื่อบุคคลเพย์เดย์ต้องให้เวลาอย่างน้อย 7 วันก่อนวันชำระหนี้ซึ่งคือวันเงินเดือนออก หากลูกหนี้เดินเข้ามากู้ก่อนวันเงินเดือนออกครั้งถัดไปน้อยกว่า 7 วัน วันแรกที่ต้องจ่ายชำระหนี้เงินกู้จะคือ วันเงินเดือนออกสองครั้งถัดไป 

งานศึกษาของ Carter et al. (forthcoming) พบว่าลูกหนี้ไม่ได้ใช้ (หรือไม่สามารถใช้) ประโยชน์จากการมีเวลาก่อนการชำระหนี้งวดแรกเพิ่มขึ้น นั่นคือ ลูกหนี้ดังกล่าวไม่ได้เร่งจ่ายคืนเงินต้นมากไปกว่าลูกหนี้กลุ่มที่ไม่ได้มีเวลาเพิ่ม และใช้เวลาช่วงที่มีเพิ่มขึ้นประหนึ่งว่าไม่ได้มีหนี้ที่ต้องชำระในอีกไม่ช้า พฤติกรรมดังกล่าวอาจเกิดจากกระบวนการคิดลัดของลูกหนี้ เช่น การจ่ายชำระเงินต้นเป็นจำนวนคงที่เมื่อถึงเวลาชำระหนี้ 

นอกจากนี้ลูกหนี้อาจจะมีความโน้มเอียงมาทางปัจจุบันและไม่ได้ตระหนักถึงความโน้มเอียงที่ตนเองมี (naive present focus) และไม่ได้ให้ความสนใจอย่างเต็มที่แก่ความเสี่ยงที่จะมีรายจ่ายเกิดขึ้นในอนาคต (inattention to expenditure risk) ซึ่งทั้งสองสาเหตุนี้อาจทำให้ลูกหนี้ชะลอการลดบริโภคไปจนกว่าจะใกล้ถึงวันกำหนดชำระหนี้

Carter et al. (forthcoming) ยังชี้ด้วยว่าลูกหนี้ที่มีอาการสายตาสั้น (myopia) ได้ประโยชน์จากการมีระยะเวลาปลอดหนี้น้อยกว่าลูกหนี้ที่ไม่มีความโน้มเอียงมาทางปัจจุบันและมีความคงเส้นคงวาของการวางแผนข้ามเวลา (time consistency) ถึงร้อยละ 55 และในแง่มุมนี้นโยบายที่เป็นประโยชน์ต่อลูกหนี้กลุ่มนี้มากกว่าการมีเวลาปลอดหนี้ อาจเป็นนโยบายในรูปแบบของการมีการจ่ายหนี้ขั้นต่ำ (ในระดับที่ลูกหนี้จ่ายได้) อย่างสม่ำเสมอ

งานศึกษาของ Gathergood et al. (2019) และ Carter et al. (forthcoming) แสดงให้เห็นว่าปัจจัยทางเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมอาจเป็นอีกส่วนผสมสำคัญในการทำความเข้าใจพฤติกรรมของคนเดินดินที่ไม่ใช่สัตว์เศรษฐกิจ เมื่อต้องชำระหนี้ 

ดังนั้น การออกแบบโครงสร้างแรงจูงใจโดยรวมถึงปัจจัยเชิงเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมเข้าไว้ด้วย อาจจะช่วยเปิดประตูโอกาสในการปรับพฤติกรรมที่ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อผู้มีหนี้ในระยะยาว  ดังเช่น งานของ Bertrand and Morse (2011) พบว่า การให้ข้อมูลในรูปแบบที่ทำให้คนคิดแคบน้อยลงในแง่ของเวลา โดยมองยาวถึงตัวเงินที่ต้องเสียไปเป็นดอกเบี้ยทั้งหมดเมื่อเวลาผ่านไปจากการกู้แบบเพย์เดย์ ก็ทำให้การกู้แบบนี้ลดลงได้  

นอกจากนี้ การวิจัยเชิงทดลองภาคสนามโดย Karlan and Zinman (2012) พบว่า ลูกหนี้สามารถชำระหนี้ได้ดีขึ้นเมื่อได้รับการบริการการให้คำแนะนำการชำระหนี้ ดังที่เกิดขึ้นในโครงการ Borrow Less Tomorrow (BoLT) ซึ่งเป็นโครงการที่ให้คำแนะนำการวางแผนทางการเงินเพื่อจ่ายหนี้ มีตารางการจ่ายหนี้ที่ช่วยเร่งเวลาการจ่ายหนี้ การตั้งเป้าหมาย และการเตือนความจำ พร้อมกับการใช้พันธะทางสังคม (social commitment) 

สุดท้าย กลยุทธ์หรือนโยบายการแก้หนี้ที่นอกจากจะคำนึงถึงปัจจัยทางเศรษฐกิจตามแบบฉบับเศรษฐศาสตร์นีโอคลาสสิคแล้ว ยังคำนึงถึงความหลากหลายของคนจากปัจจัยทางพฤติกรรมศาสตร์ อาจเป็นวิธีที่มีประสิทธิผลในการลดการสะสมหนี้และลดความน่าจะเป็นของการเกิดกับดักหนี้ในระยะยาว