คำว่า “วิกฤต” เป็นสิ่งที่คนไทยคุ้นเคยกันดี แต่จะมีสักกี่ครั้งที่คนไทยจะสามารถรับมือได้ด้วยความเข้าใจ เห็นได้ชัดจากสถานการณ์ของบรรดาพ่อแม่มือใหม่กับการเลี้ยงลูกคนแรก ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าเป็นภาวะวิกฤตแห่งชาติของทุกครอบครัว  ด้วยความใหม่ของผู้เลี้ยงดูและความไร้เดียงสาที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ แม้แต่การสื่อสารสิ่งที่ตนต้องการของมนุษย์แรกเกิด ทำให้ใช้ชีวิตกับสมาชิกใหม่ของครอบครัวในแต่ละวัน จึงเป็นไปด้วยความยากลำบากและปราศจากความสมเหตุสมผล  สิ่งที่ทำได้จึงมีเพียงการเรียนรู้ที่จะ “เดาใจ” ระหว่างกันเท่านั้น เพื่อให้ชีวิตในแต่ละวันของเด็กน้อยคนหนึ่งถูกเติมเต็มในส่วนที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้จนสมบูรณ์แบบที่มนุษย์คนหนึ่งพึงจะได้รับ  เมื่อเวลาผ่านไป ความต้องการของลูกน้อยก็ค่อย ๆ เปลี่ยนแปลง ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุตรและผู้ดูแลกลายเป็นเหมือนการเล่นเกมวิ่งไล่จับ  คนหนึ่งที่กำลังเรียนรู้และสั่งสมประสบการณ์ชีวิตจึงทดลองทำทุกสิ่งที่ตนอยากทำ ส่วนอีกคนหนึ่งก็ต้องพยายาม “ตามเช็ด” ความเสียหายและบรรดาปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในแต่ละวัน เป็นเหตุให้ภาวะวิกฤตวนกลับเข้ามาสู่ครอบครัวในทุก ๆ ครั้งที่พ่อแม่และเด็กมีความเข้าใจในเรื่องราวที่เกิดขึ้นไม่ตรงกัน ซึ่งอาจนำไปสู่ความรุนแรงในครอบครัว เพราะความเครียดที่ไม่ได้รับการแก้ไขอย่างถูกต้องและตรงประเด็น  ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้น นายแพทย์ประเสริฐจึงแนะนำให้พ่อแม่มือใหม่ทุกคน “เข้าใจ” พัฒนาการของลูก เช่นเดียวกับที่เข้าใจความเป็นไปของสังคม แต่ความร่วมมือจากพ่อแม่เพียงอย่างเดียว อาจไม่เพียงพอที่จะทำให้เด็กขึ้นหนึ่งเติบโตขึ้นมาเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ได้ เนื่องจากเด็กแต่ละคนจำเป็นต้องได้รับการสนับสนุนจากสังคมเพื่อให้การทำหน้าที่ทั้ง 3 ประการ อันได้แก่ การอ่าน การเล่น และการทำงานในแต่ละช่วงวัยของตน ซึ่งมีความแตกต่างทางด้านรูปแบบกิจกรรมที่ผันแปรไปตามความซับซ้อนของพัฒนาการและประสบการณ์การเรียนรู้ สัมฤทธิ์ผล ดังนั้นรัฐบาลจึงต้องเข้ามามีบทบาททำให้เด็กทุกคนสามารถทำหน้าที่ของตนอย่างมีประสิทธิภาพและเท่าเทียมผ่านการออกแบบนโยบายจากความเข้าใจในพัฒนาการของเด็กและครอบครัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการศึกษา

ตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดาจนกลับคืนสู่การเป็นเชิงตะกอน วัฏจักรการพัฒนามนุษย์เปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ โดยเป็นไปตามเงื่อนไขทางสังคมที่ผันแปร  ความซับซ้อนของโครงสร้างสังคมและภาวะวิกฤตทำให้มนุษย์ต้องรู้จักการปรับตัว แต่การปรับตัวเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอจะทำให้มนุษย์อยู่รอดในโลกใบนี้ได้ดังเดิม เพราะมนุษย์เป็นสัตว์สังคม มนุษย์จำเป็นต้องมีการรวมกลุ่มกัน ดังนั้นการเข้าใจความแตกต่างของกันละกัน ทั้งในแง่ของรสนิยม ความชอบ ช่วงวัย และพัฒนาการ จึงเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนพึงมี เพื่อขับเคลื่อนให้ตัวปัจเจกและสังคมก้าวข้ามผ่านปัญหาและถักทอประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติต่อไปได้  ซึ่งในบางครั้ง อาจจำเป็นต้องเริ่มต้นตั้งแต่การทำให้ปัจจัยอันเป็นเงื่อนไขทางสังคมที่เติมเต็มความสมบูรณ์ของการเติบโตเป็นมนุษย์อย่างการศึกษาสอดคล้องกับความเป็นจริงในปัจจุบันมากยิ่ง ภายใต้เงื่อนไขความแตกต่างของปัจจัยทางสังคมและสภาพแวดล้อมของการเติบโต เพื่อเสริมสร้างให้เด็กแต่ละคนสามารถเติบโตไปเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ในทุก ๆ ช่วงวัยของพัฒนาการ