ในส่วนของความร่วมมือและความช่วยเหลือนั้น ได้มีความร่วมมือจัดตั้งกลไกช่วยเหลือประเทศสมาชิกในการสงวนรักษามรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ และการให้ความช่วยเหลือทางด้านวิชาการและงบประมาณ ในส่วนของมาตรการการสงวนรักษาในระดับประเทศนั้น อนุสัญญาฯ กำหนดให้ประเทศสมาชิกจัดทำบัญชีรายการมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ตลอดจนจัดตั้งหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่ในการสงวนรักษามรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ และในส่วนของมาตรการสงวนรักษาในระดับระหว่างประเทศ อนุสัญญากำหนดให้คณะกรรมการฯ จัดทำบัญชีรายการที่เป็นตัวแทนมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ 

จากความสำเร็จของวิธีการจัดทำบัญชีรายการมรดกโลก (World Heritage List) ตามอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองมรดกโลกทางด้านวัฒนธรรมและธรรมชาติ จึงได้นำวิธีการดังกล่าวมาใช้กับการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้  อย่างไรก็ตาม เนื่องจากลักษณะของมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้มีลักษณะแตกต่างจากมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องได้ อนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้จึงกำหนดหลักเกณฑ์การขึ้นทะเบียนที่แตกต่างออกไป  ในขณะที่การขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกนั้นใช้หลักเกณฑ์คุณค่าที่โดดเด่นระดับสากล (Outstanding universal value) แต่การขึ้นทะเบียนรายการตัวแทนมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้นั้นไม่ได้ใช้เกณฑ์ดังกล่าว แต่กลับให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของชุมชนแทน (Blake, 2019)

การกำหนดเรื่องการมีส่วนร่วมของชุมชนในการสงวนรักษามรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้นั้น เนื่องจากตามนิยามมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ของอนุสัญญาฯ แล้ว มรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางด้านวัฒนธรรมของชุมชน สร้างเอกลักษณ์ให้ชุมชนและทำให้ชุมชนรู้รากเหง้าของตนเอง ชุมชนมีบทบาทอย่างสำคัญยิ่งในการถ่ายทอดมรดกทางด้านวัฒนธรรมจากรุ่นสู่รุ่น และปรับปรุงเพิ่มเติมมรดกทางด้านวัฒนธรรมเหล่านั้นให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป อันทำให้วัฒนธรรมมีความหลากหลายและเป็นประจักษ์หลักฐานถึงความคิดสร้างสรรค์ของมนุษยชาติ 

ด้วยเหตุข้างต้น ในการพิจารณาขึ้นทะเบียนรายการตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จึงปรากฎหลักเกณฑ์การมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างน้อย 2 ส่วน [3]  คือ ส่วนแรก การมีส่วนร่วมของชุมชนในการเสนอขึ้นทะเบียนรายการที่เป็นตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ดังที่กำหนดไว้ในเกณฑ์ข้อที่ 4 ที่ว่า ให้ประเทศสมาชิกแสดงว่าได้มีขอความเห็นชอบในการยื่นขึ้นทะเบียนรายการมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ จากชุมชนที่เกี่ยวข้องกับมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้นั้นให้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ [4]  และส่วนที่สอง การมีส่วนร่วมของชุมชนในการออกมาตรการสงวนรักษามรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้  ในส่วนที่สองนี้ แม้ว่ามิได้กำหนดไว้เป็นหลักเกณฑ์การขึ้นทะเบียนไว้โดยเฉพาะ แต่ภายใต้เกณฑ์การขึ้นทะเบียนข้อที่ 3 ที่ว่าให้ประเทศสมาชิกออกมาตรการสงวนรักษาเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้นั้น [5]  ประเทศสมาชิกจะต้องอธิบายการมีส่วนร่วมของชุมชนในการออกและการนำมาตรการการสงวนรักษาไปปฏิบัติในเอกสารยื่นขึ้นทะเบียนด้วย [6]

ในมุมทางด้านเศรษฐศาสตร์แล้ว การขึ้นทะเบียน (Listing) ไม่เพียงแต่สร้างความภาคภูมิใจให้กับชุมชนที่สืบทอดมรดกทางด้านวัฒนธรรม และดึงความสนใจมายังมรดกทางด้านวัฒนธรรมเท่านั้น (Frey, 2019) แต่เงื่อนไขการมีส่วนร่วมของชุมชนทั้งการเสนอขึ้นทะเบียนและการออกมาตรการสงวนรักษามรดกทางด้านวัฒนธรรมนั้น จะช่วยทำให้แนวร่วมปฏิบัติ (Collective action) มีความเป็นไปได้มากยิ่งขึ้น (Ostrom, 1990) จนสามารถแก้ไขปัญหาการสืบทอดมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ซึ่งมีลักษณะเป็นทรัพยากรร่วมได้

รายการอ้างอิง

Blake, Janet (2019). ‘Further reflections on community involvement in safeguarding intangible cultural heritage’, in Natuko Akawa and Laurajame Smith (eds.), Safeguarding Intangible Heritage: Practices and Politics. Routledge: United States, 17-35. 

Cuccia, Tiziana (2020). 'Intangible Cultural Heritage' in Ruth Towse and Trilce Navareete Hernandez (eds.), Handbook of Cultural Economics. (3th edition), Cheltenham: Edward Elgar Publishing, 294-303. 

Frey, Bruno (2019). Economics of Art and Culture. Springer: Switzerland

Ostrom, Elinor (1990). Governing the Commons: The evolution of institutions for collective action. Cambridge University Press: Cambridge.