กรณีตราสารหนี้ภัยพิบัติวาตภัยของนิติบุคคลเฉพาะกิจ Mariah Re เป็นตัวอย่างกรณีที่ตราสารหนี้มีผลบังคับใช้และนักลงทุนสูญเสียเงินลงทุนทั้งหมดเมื่อเกิดเหตุภัยพิบัติ[3] ในปี 2553 นิติบุคคลเฉพาะกิจ Mariah Re เป็นตัวแทนให้กับบริษัท American Family Mutual Insurance (AFMI) ได้ทำการออกขายตราสารหนี้วาตภัย เพื่อถ่ายโอนความเสี่ยงของ AFMI ที่อาจเกิดจากพายุและทอนาโดในพื้นที่ทั่วสหรัฐอเมริกาไปยังนักลงทุนในตลาด หากภัยพิบัติดังกล่าวทำให้อุตสาหกรรมประกันภัยมีมูลค่าความเสียหายสูงเกิน 825 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา AFMI จะได้รับการชดเชยเป็นมูลค่าสูงสุดที่ระดับ 100 ล้านดอลลาร์ สรอ. ซึ่งในปี 2554 หน่วยงานกลางโดย AIR Worldwide  ได้ทำการประเมินความเสียหายจากภัยพิบัติดังกล่าวพบว่าทอนาโดในสหรัฐฯสร้างความเสียหายให้กับอุตสาหกรรมประกันภัยสูงถึงประมาณ 955 ล้านดอลลาร์ สรอ. จึงทำให้ AFMI ได้รับเงินชดเชยไปเต็มจำนวน ขณะเดียวกันนักลงทุนก็สูญเสียเงินต้นทั้งหมด

ในบางกรณีตราสารหนี้ฯไม่สามารถมีผลบังคับใช้ได้เนื่องจากการระบุขอบเขตพื้นที่ภัยพิบัติไม่ครอบคลุมเพียงพอในเชิงปฏิบัติ ทำให้ภาครัฐไม่ได้รับการชดเชยแม้ว่าภัยพิบัติก่อให้เกิดความความเสียหายเป็นวงกว้าง ดังเช่น กรณีตราสารหนี้ธรณีพิบัติของประเทศเม็กซิโก ซึ่งในปี 2553 ได้เกิดเหตุแผ่นดินไหวขนาด 7.2 ริกเตอร์ นอกขอบเขตพื้นที่ที่ตราสารหนี้ฯกำหนด ส่งผลให้รัฐบาลไม่สามารถบังคับใช้ตราสารหนี้ฯได้ นอกจากนี้ ในปีเดียวกัน พายุเฮอริเคนอเล็ก (Hurricane Alex) ก็ก่อให้เกิดความเสียหายกับตัวเมืองนอกขอบเขตที่ตราสารหนี้ฯกำหนด ทำให้ไม่สามารถนำเงินจากนักลงทุนมาเยียวยาความเสียหายได้

จากกรณีตัวอย่างข้างต้นจะเห็นว่า แม้มีโอกาสที่จะสูญเสียเงินต้นทั้งหมด แต่นักลงทุนบางกลุ่มก็ยังให้ความสนใจลงทุนในตราสารหนี้ภัยพิบัติ เพราะมีความเป็นไปได้ที่ตราสารหนี้ฯอาจจะไม่ถูกบังคับใช้ อาจเพราะกฎเกณฑ์ที่กำหนดไว้สูงเกินไป เหตุการณ์เกิดขึ้นนอกพื้นที่คุ้มครอง หรือไม่มีภัยพิบัติเกิดขึ้น นอกจากนั้น เนื่องด้วยการเกิดภัยพิบัติเป็นสิ่งที่คาดเดาได้ยากและไม่ได้มีความเกี่ยวเนื่องกับวัฏจักรเศรษฐกิจแต่อย่างใด นักลงทุนจึงสามารถกระจายความเสี่ยงด้วยการลงทุนในตราสารหนี้ภัยพิบัติเพื่อหลีกเลี่ยงภาวะเศรษฐกิจขาลงได้อีกด้วย (Lichtenberger et al., 1996; Cummins, 2008)

บทสรุป
ปัจจุบัน ภัยพิบัติเกิดขึ้นบ่อยครั้งและสร้างความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชน รัฐบาลควรมีทั้งมาตราการเยียวยาและช่วยเหลือประชาชนทั้งก่อนและหลังเหตุการณ์เพื่อบริหารจัดการความเสี่ยงทางการคลัง ในระดับสากล ตราสารหนี้ภัยพิบัติถูกนำมาใช้ในการระดมทุนผ่านองค์กรต่าง ๆ ขณะที่รัฐบาลไทยยังไม่มีการนำตราสารหนี้ภัยพิบัติมาใช้ในการบริหารการเงินสาธารณะ ดังนั้น การหาแนวทางการใช้ประโยชน์จากตราสารหนี้ภัยพิบัติที่เหมาะสมกับประเทศไทยจึงเป็นสิ่งที่ควรได้ทำการศึกษา เพื่อเป็นเครื่องมือทางเลือกในการระดมทุนยามประเทศไทยเผชิญวิกฤติภัยพิบัติให้ได้เงินครบถ้วน ทันเวลา ทั้งยังเป็นการลดความเสี่ยงภาระทางการคลังระยะยาว และสร้างความหลากหลายในการลงทุนในตลาดตราสารหนี้ไทยอีกด้วย

เอกสารอ้างอิง

Cummins, J. (2008). Cat bonds and other risk‐linked securities: state of the market and recent developments. Risk management and insurance review, 11(1), 23-47.

Cummins, J. (2012). CAT bonds and other risk-linked securities: Product design and evolution of the market. Available at SSRN: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1997467

Götze, T., & Gürtler, M. (2020). Hard markets, hard times: On the inefficiency of the CAT bond market. Journal of Corporate Finance, 62, 101553.

Litzenberger, R., Beaglehole, D., & Reynolds, C. (1996) Assessing catastrophe reinsurance-linked securities as a new asset class. Journal of Portfolio Management, 76-86.